جمعه, نوومبر 22, 2024
Homeمقالېاقتصاداوبه بايد مديريت شي | ذبیح الله تنوير

اوبه بايد مديريت شي | ذبیح الله تنوير

اوبه د ژونديو موجوداتو د ژوندانه يو له مهمو سرچينو څخه دي، چې ژوندي موجودات ورڅخه په بېلابېلو شکلونو ګټه پورته کوي، چې په نشتون سره يې ژوند روغ نه شي پاتې کيدلی، د لوی خدای يوه لويه پيرزوینه ده، چې دغه مهمه منبع يې د ژوندیو موجوداتو د ژوندي پاتې کيدو  لپاره پیداکړې، د ژوند په چاپیرچل کې اوبه د مختلفو مقصدونو لپاره کارول کيږي، چې له وجې يې د نباتاتو، خيواناتو او انسانانو ډیری ستونزې هوارې شوي دي،انسانان ورڅخه په مستقيم او غير مستقيم ډول ګټه پورته کوي، په اول قدم کې نباتات د خپلو ژوند د تېرولو او د فوتوسنتيسس د مهمې عمليې د اجرا لپاره اوبو ته ضرورت لري، هم د خپلو فغاليتونو د سرته رسولو لپاره د ځان لپاره غذا جوړوي او هم د نورو ژونديو موجوداتو لپاره غذايي مواد برابروي، دا په دې مانا ده چې د اوبو په شتون سره د ژونديو موجوداتو لپاره غذايي سرچينې برابروي، ورپسې خيوانات او انسانان يې په بدن کې متابوليکي عمليو د سرته رسيدو په موخه څښي، همدارنګه انسانان يې د ځمکې پر مخ د ژوند تېرولو لپاره د مختلفو هدفونو په موخه استفاده کوي، چې په ټوله کې اوبه د ژوند تېرولو لپاره ضروري او مهم نصر بللی شو.

په اوسني عصر کې اوبه په نړیواله کچه د خورا زياتې ګټورې منبع په توګه تر ګټې اخيستنې لاندې دي، چې د نړۍ زياتره هېوادونو يې د اقتصادي، سياسي او ټولنيزو موخو د لاسته راړلو لپاره کاروي، په ځينو هېوادونو کې د اوبو کمښت بله موضوع ده، چې په نړيواله کچه ډیره مطرح کيږي، هغه هېوادونه چې د اوبو کمښت پکې مخسوسيږي، تل د هغو هېوادونو سره په ټکر کې واقع شوي، چې د اوبو پريمانه منابع لري، چې ښه مثال يې د افغانستان ګاونډي هېوادونو يادولی شو، چې وخت پر وخت د اوبو پر سر د افغانستان په امنيتي او سياسي چارو کې يې مدخله کړې ده او له هم د افغانستان له اوبو څخه د خپلو ګټو په موخه استفاده کوي.

افغانستان د اوبو پراخه منابع لري، خو له بده مرغه ډیرې لږې يې د هېواد دننه د کرنيزو چارو د سرته رسولو په موخه استفاده کیږي، ډیری اوبه يې له هېواده بهر ګاونډيو هېوادونو ته ور روانې دي، چې له وجې يې د هېواد زياتره سيمې شاړې او بې ګټې اخيستې پاتې دي، که چيرې د هېواد شته اوبه مديريت شي، نو په پايله کې به يې د هېواد زياتره غير کرنيزې ځمکې په کرنيزو ځمکو واوړي، د  توليداتو کچه به لوړه شي، هېواد ته به د وارداتي توکو مخه ونیول شي، د هېواد د صادراتو کچه به لوړه شي، د خلکو لپاره عايداتي سرچينې زياتې شي، د فقر کچه به کمه شي، خلکو ته به کاري فرصتونه برابر شي، سرسبزه او شنې ساخې به زياتې شي، مالداري به ورسره پياوړې شي، د چاپيريال موازنه به وساتل شي، د هېواد ملي اقتصاد به ورسره پياوړی شي، د کبانو د روزنې لپاره به زمينه برابره شي، بريښنا چې د خلکو اساسي غوښتنه ده توليد شي، د خاورې د تخريب مخه به ونیول شي، د زیاتو سيلابونو د راوتلو مخه به ونیول شي، د داخلي توليداتو لپاره به په کور دننه فابريکي جوړې شي، صنعت لپاره به د خامو موادو سرچينې زياتې شي، صنعت به ورسره پیاوړی شي،په بازار کې به د توکو د نرخونو انډول وساتل شي، د مهاجرتونو مخه به ونيول شي او په ټوله کې به ورسره د هېواد سیاسي، اقتصادي، فرهنګي او ټولنيز وضعيت ښه شي، افغانستان به په ځان بسيا هېواد شي.

نو ددې لپاره د افغانستان دولت ته په کار دي، چې د اوبو د مديريت کولو او د هېواد کرنې ته ځانګړې پاملرنه وکړي، ګاونډیو ّهېوادونو ته د اوبو د تګ مخه ونيسي، د هېواد غير کرنيزې ځمکې تر اوبو لاندې کړي، د هېواد د اوبو په سيندونو لوی او واړه بندونه جوړ کړي، تر څو ددې هېواد وګړي په خپله له خپلو اوبو څخه د بېلابېلو مقصدونو د پوره کولو په پار ګټه پورته کړي.

د يادولو وړ ده چې د افغانستان دولت په دې وروستيو کې د اوبو د مديریت کولو لپاره خپلې هلې ځلې شروع کړي، ولسمشر محمد اشرف غني نن په مزار شريف کې په خپلو خبرو د اوبو د مديريت کولو يادونه وکړه او په هغو ادارو يې غږ وکړي، چې په دې برخه کې مسئوليت لري.

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisment -

ادب