مشهور است که اعراب قبل از اسلام در دشمنی بی مانند  و بی مثال بودند ، دشمنی ها و خصومت  اعراب بین قبایل آنان دها سال طولانی می شد و کسی نبود که برای از بین بردن این دشمنی ها نقطه پایان دهد، تعصب قومی و قبیله گرایی  اعراب را به  انتقام جویان خشن و بی پروا بدل ساخته بودند. خشونت علیه زنان و بردگان در اوج خود بود دختران خود را زنده دفن میکردند و برده ها را در جمع انسانها نمی شمردند،  این عرف و فرهنگ عرب بود.
اما شخصی آمد با افکار، عقاید، ‌اندیشه، رفتار و زندگی کاملا متفاوت و نا آشنا، این شخص بدی و قباحت دیگران را با بدی جواب نمیداد، از کسی رد نمی شد مگر اینکه لبخند و تبسم داشته باشد، دختران را زنده دفن نمی کرد و آنان را عزت و اکرام می بخشید، اهل انتقام نبود ، بردگان را با خود برابر می دانستند و آنان را برادر و خواهر صدا میزد .

این شخص کسی نبود جز پیامبر (ص) مهربان و دلسوز اسلام، پیامبر و اسلام سبب شدند عرب به کلی در آن زمان تغییر کند و انسانیت و مدنیت حاکم جامعه شود، و تمدن بی مثال و تکرار شدنی را به جهانیان تقدیم کند . 

نقل است مشرکین مکه از هیچ شکنجه و بدی با مسلمانان دریغ نکردند اما روز فتح مکه اولین فرمان که از جانب قلب اسلام صادر شد فرمان مدارا بودن و نرم خویی با مردم مکه بود، اینکه هیچ دری در مکه باید شکسته نشود، نباید به هیچ کسی آسیب برسد، ‌مردم مکه در خانه های خویش در امان اند. این رفتار از جانب پیامبر بود با مردم مکه، همان مردم که کاکای پیامبر اسلام را سلاخی نمود، ‌پیامبر و خاندانش را وادار به ترک مکه کرد و سه سال گرسنگی، تعسر ، زجر، تشنگی و سختی بیابان عرب را تحمل کرد. اما پیامبر انتقام نگرفت، خشونت را دور ریخت و به مسلمانان  امر فرمود تسامح را در برابر دیگران پیشه گیرد، این شخصیت پیامبر (ص) ما بود . 

در حقیقت در اسلام منشا همدیگر پذیری و مدارا  احترام به کرامت انسانی است که بخش عظیم از عقاید اسلام را شکل میدهد ، بخاطر همین است وقت که لشکر مسلمانان فاتح قدس میشود امیر لشکر امر می فرماید که کلیسا و یا هر عبادتخانه دیګر را ویران نکنید ، بدون اجازه وارد خانه های دیگران نشوید ، با وجود اینکه آنان هم عقیده ما نیستند اما باید به عقاید آنان احترام بګذارید و در رفتار و گفتار خویش با آنان از نرم خویی و تسامح کار بگیریم .

روزی جنازه یک یهودی از راه رد میشد و پیامبر برای احترام میت از جای خود ایستاد ، گفته شد یا رسول خدا آن جنازه یک یهودی بود . پیامبر پاسخ داد، آره اما انسان بود . 

خداوند انسان را کریم دانسته و آن را اکرام بخشیده، و این فرضیه ما است که با دیګر انسانها نرم خوی و مهربان باشیم . خداوند منان می فرماید :
وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا. (اسرا،۷۰)

ترجمه: ما اولاد آدم  را گرامی داشتیم؛ و آنها را در خشکی و دریا،  حمل کردیم؛ و از انواع روزیهای پاکیزه به آنان روزی دادیم؛ و آنها را بر بسیاری از موجوداتی که خلق کرده‌ایم، برتری بخشیدیم.

این اوامر اسلام بود، اما متاسفانه با گذشتن قرن ها و سالیان زیاد به سبب استبداد و تفرقه داخلی و استکبار خارجی مسلمانان فراموش کردند که مدارا بودن يعني چي ؟ ، به اوج رسیدن افراط گرایی در عصر ما مفهوم بزرگداشت و گرامی داشتن انسانها به کلی تغییر کرده ، مسلمانان نه تنها که معنی مدارا بودن را فراموش کرده بلکه آن را با خشن و افراط جایگزین نموده و فکر میکند دین ما دین اجبار بوده و پیامبر ما پیامبر خشم و غضب .
قرائت های خشن از دین اسلام به وجود آمد ، و تعاریف خشن از عقاید و افکار اسلام ترویج شد ،  برای همین گروهای افراطی اسلام گرا با دیدن تفاوت اندک عقاید فرعی و یا اصلی در دیگران آنان را دشمنان خدا و رسول دانسته و به بدترین شکل ممکن با آنان روبرو میشود و قتل آنان را فریضه خویش می پندارد در حال که خداوند به قاتلین انسان بی ګناه عذاب مطلق و ابدی را خواهد داد .

اصل مدارا یکی از اصول تاکیدی دین ما است ، بلکه باید گفت که مدارا بودن از فطرت دین ما بوده ، برای همین قلب که در آن دشمنی با بندگان خداوند است آن قلب عاری از محبت پروردگار عالمیان است . پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) در حدیثی خطاب به مردم می فرماید اگر می خواهند در دنیا و آخرت بهترین مردمان باشند، باید این ویژگیها را داشته باشد:

الْعَفْوُ عَمَّنْ ظَلَمَک وَ تَصِلُ مَنْ قَطَعَک وَ الْإِحْسَانُ إِلَی مَنْ أَسَاءَ إِلَیک وَ إِعْطَاءُ مَنْ حَرَمَک

گذشت از کسی که به تو ستم کرده است؛ برقراری رابطه با خویشاوندانی که با تو قطع رابطه کرده اند و نیکی به کسی که به تو بد کرده است و بخشش به کسی که از تو دریغ داشته است. 

همچنان آن حضرت (ص) می فرماید :

ثَلاثٌ مَن لَم يَكُن فِيه لِمَ يَتِمَّ لَهُ عَمَلٌ : وَرَعٌ يَحجُزُهُ عَن مَعاصِي اللّه ِ ، و خُلُقٌ يُدارِي بِهِ النّاسَ ، و حِلْمٌ يَرُدُّ بِهِ جَهلَ الجاهِلِ

سه چيز است كه هر كس نداشته باشد هيچ عملى از او تمام و كامل نيست: پاکدامنی و تقوا كه او را از نافرمانى خدا بازدارد و خويى كه به سبب آن با مردم مدارا كند و بردباري و حلمى كه به وسيله آن رفتار جاهلانه نادان را دفع كند. 

خشونت و افراط هرگز نباید در زندگی ما وجود داشته باشد ،چونکه دین ما دین خشونت نیست و پیامبر ما پیامبر خشن نبوده ، مگر ممکن است دین که که از ۱۱۴ فصل ۱۱۳ فصل آن به نام خداوند مهربان شروع شده باشد دین خشم باشد ، مگر ممکن است پیامبری که صدها بار از خشونت و افراط ممانعت فرموده پیامبر خشن باشد ؟ نه ممکن نیست ، پس باید بدانیم که دین ما  برای  افراط و افراط گرایان هیچ ارزش قائل نبوده و نیست ، و پیامبر ما پیامبر عشق و مدارا و تسامح بوده نه پیامبر خشم