تاند (شنبه، د غويي/ ثور ۲۷ مه) د امریکا مخکیني ولسمشر جو بایډن منلې ده چې ده د مرستیال ولسمشرۍ له دورې وروسته یو محرم سند چې له افغانستان سره تړاو لري، ساتلی و، چې هغه د تاریخ لپاره خوندي کړي.
ویل شوي چې دا سند د هغه د شخصي کتابونو په منځ کې موندل شوی. په سند کې د امریکا د پوځ او په افغانستان کې د امریکا د بهرنۍ پالیسۍ په اړه حساس معلومات شامل دي. بایډن د ځانګړي پلټونکي د تحقیقاتو پر مهال منلې چې ده غوښتل “تاریخ ثبت کړي” او د افغانستان په اړه خپل لیدلوری خوندي کړي.
په یاد سند کې، چې په ۲۰۰۹ کال کې په لاس کښل شوی، بایډن ولسمشر بارک اوباما ته لیکلی و چې په افغانستان کې د سرتېرو د زیاتوالي مخالف دی.
دا لیک د “تر ټولو محرم/حساسو معلوماتو” په کته ګورۍ کې راغلی و او د بایډن د ډیلاویر په ګراج کې، له نورو شخصي توسایلو سره یو ځای، په یو بکس کې موندل شوي و. د ذخیرې د ځای تصویرونه ښيي چې اسناد د کور له وسایلو لکه زینې او توکرۍ سره ګډ ساتل شوي وو.
که څه هم دا اسناد محرم وو، خو د ځانګړي پلټونکي راپور څرګنده کړه چې کومې جنایي قضیې ته اړتیا نشته. راپور یادونه کړې چې بایډن د مرستیال ولسمشر او وروسته د ولسمشر په توګه دا صلاحیت درلود چې محرم اسناد په خپل کور کې وساتي. پلټونکو همدا راز کوم شواهد ونه موندل چې بایډن دې له دندې تر وتلو وروسته په قصدي ډول اسناد ساتلي وي.
د دې اسنادو موندل یو ځل بیا د دولتي چارواکو له خوا د محرمو اسنادو د ساتنې په اړه بحثونه راژوندي کړي دي. سره له دې چې پلټونکو د تورونو وړاندیز ونه کړ، خو دوی د حساسو معلوماتو د خوندیتوب او مدیریت په اړه اندېښنې څرګندې کړې.
دا پېښه د بایډن له خوا د محرمو اسنادو د ساتنې په اړه د شته انتقادونو لړۍ لا پسې اوږده کړې، ځکه تر دې مخکې هم د هغه په شخصي دفتر او نورو ځایونو کې محرم اسناد موندل شوي وو. دا موضوع لا هم په سیاسي بحثونو کې یوه لانجمنه مسئله ده، او منتقدان د محرمو معلوماتو د ساتنې د موجوده تدابیرو پوښتنه کوي.
د پخوانیو چارواکو له خوا د محرمو اسنادو ساتنه د محرمو معلوماتو د امنیت او اداره کولو په اړه مهمې اندېښنې راپورته کوي.